Niezliczoną ilość razy w ciągu jednego dnia nasz układ wzrokowy automatycznie pracuje, byśmy mogli wyraźnie widzieć obiekty oddalone i znajdujące się blisko. Każda zmiana kierunku spojrzenia, czytanie, nauka czy korzystanie ze smartfona są bodźcami do uruchomienia akomodacji. Nadmiernie obciążona różnymi czynnikami może jednak odmówić posłuszeństwa i dostarczać nieprzyjemnych objawów na co dzień.
Choć nie zastanawiamy się nad mechanizmem odpowiedzialnym za przenoszenie wzroku z zdali na bliż, wymaga to od naszych oczu zdolności zmiany ogniskowania obrazu. Proces ten jest na tyle złożony i wymagający, że z wiekiem zdolność do akomodowania ulega osłabieniu. Powszechnie przyjmuje się 40 rok życia za moment, kiedy zdolności akomodacyjne słabną. Ale nie zawsze tak musi być. Są pacjenci, którzy pierwsze objawy zauważają znacznie później. Z drugiej strony do gabinetów zgłasza się coraz więcej pacjentów, którzy już w młodym wieku odczuwają skutki zaburzenia akomodacji. Jak sobie radzić, kiedy nie możemy wyraźnie widzieć mimo odpowiednio dobranej korekcji? Gdy z bliska wszystko się zamazuje? A ręka, która zazwyczaj pomagała odsunąć tekst tak, by można było go odczytać, robi się za krótka?
Na skutek znacznego wzrostu ilości bodźców wzrokowych w XXI wieku nasze oczy muszą wykonywać dużo więcej pracy wzrokowej niż oczy naszych rodziców czy dziadków.
Rośnie liczba młodych pacjentów skarżących się na bóle głowy i oczu, drażliwość, obniżenie wydajności w pracy lub nauce, a przede wszystkim na brak ostrego widzenia z bliska lub z daleka.
Co to jest akomodacja?
Akomodacja inaczej nazywana nastawnością jest procesem umożliwiającym dostosowanie układu optycznego gałki ocznej, tak aby na siatkówce powstał wyraźny obraz przedmiotu, na który patrzymy.
Objawy zaburzeń akomodacji:
- ból oczu
- ból głowy
- zmęczenie oczu
- pieczenie oczu
- rozmazywanie obrazu w bliży i w dali
- okresowe dwojenie obrazu
- światłowstręt
Zaburzenia akomodacji dzielimy na:
PRESBIOPIA – (wiek 40+) tzw. „krótka ręka” to fizjologiczny proces polegający na zmniejszaniu się elastyczności soczewki odpowiedzialnej za wyostrzenie obrazu.
NIEDOSTATECZNA AKOMODACJA – to osłabiona akomodacja oka i wyróżnia się tu kilka podtypów:
niedostateczną akomodację – obniżoną sprawność i amplitudę akomodacji,
męczliwość akomodacji – szybkie męczenie oczu i gorsze widzenie podczas dłuższej pracy z bliska,
ociężałość akomodacji – opóźnioną odpowiedź akomodacyjną,
paraliż akomodacji – brak odpowiedzi akomodacji.
NADMIERNA AKOMODACJA – nazywana też spazmem lub skurczem akomodacji najczęściej dotyka osoby młode i dzieci. Występuje, kiedy mięsień rzęskowy, odpowiedzialny za napinanie i rozluźnianie soczewki, kurczy się nadmiernie i na stałe, co wywołuje problem z jego rozluźnieniem. Najczęstsza przyczyna tej dysfunkcji leży w nieskorygowanej nadwzroczności. Wówczas z pozoru daje objawy krótkowzroczności, bo pacjent źle widzi na dal, dlatego przez specjalistów jest nazywana pseudokrótkowzrocznością.
Jak leczyć zaburzenia akomodacji?
PRESBIOPIA:
- Okulary korekcyjne do bliży. Specjalista mierzy wartość korekcyjną u pacjenta i ustala moc soczewek okularowych. Jeśli pacjent wymaga korekcji astygmatyzmu lub/i do dali może zdecydować się na noszenie okularów progresywnych, umożliwiających swobodne patrzenie na każdą odległość: daleką, pośrednią i bliską.
- Soczewki kontaktowe. Specjalista dobiera pacjentowi multifokalne soczewki kontaktowe, które dają podobne możliwości do okularów progresywnych.
NIEDOSTATECZNA AKOMODACJA:
Wymaga od pacjenta aktywnego udziału podczas terapii wzrokowej prowadzonej przez odpowiednio wykształconego specjalistę.
Niezbędne przy leczeniu tego zaburzenia są:
- dobranie korekcji, jeśli jest taka potrzebna
- trening wzroku w gabinecie (ćwiczenia dobrane do potrzeb pacjenta pod kątem rodzaju niedostatecznej akomodacji)
- codzienny trening wzroku w domu (na podstawie ćwiczeń dobranych i zalecanych przez specjalistę).
Przy NADMIERNEJ AKOMODACJI niezbędne jest ustalenie przyczyny zaburzenia, w szczególności wykluczenie chorób takich, jak porażenie mięśni, zaburzenia neurologiczne, niektóre choroby okulistyczne np. zapalenie tęczówki, choroby ogólne lub uwzględnienie przyjmowania niektórych leków.
W przypadku zdiagnozowania ukrytej nadwzroczności należy:
- dobrać odpowiednią korekcję
- podjąć terapię wzroku.
Jeśli przyczyną nadmiernej akomodacji jest długotrwałe obserwowanie przedmiotów z bliska i nie towarzyszy temu wada wzroku należy:
- podjąć terapię wzroku,
- wdrożyć zdrowe nawyki tj. przerwy w pracy, mniej czasu spędzonego przed komputerem, więcej czasu spędzonego na świeżym powietrzu.
Zaburzenia akomodacji stanowią grupę zróżnicowanych dolegliwości i niestety coraz częściej dotykają dzieci i młodzież. Do prawidłowej ich diagnozy niezbędna jest wiedza i doświadczenie specjalisty, który podczas badania musi wykonać określone testy i pomiary. Warto więc, umawiając się na badanie wzroku, wybrać takie, które obejmie m.in. sprawdzenie sprawności akomodacji.
